#10 Tomasz Górny, kind van de grens-1

Tomasz Górny, een van de twee pianisten van de Piano Etudes, is geboren in Zebrydowice, in Polen, in 1985. Dit dorp ligt dicht bij de Tjechische grens. Vóór de Eerste Wereldoorlog maakte dit gebied deel uit van het Hongaars Oostenrijkse rijk. Na de oorlog werd het gebied Pools. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het gebied Duits, en hoewel de meeste mensen ook Duits spraken, nog uit de eerdere tijd, beschouwden ze zichzelf als door de Duitsers bezet. Maar na 1945 werd het weer Pools. Al deze talen en culturen hebben invloed gehad op deze streek.

De school stond in Cieszyn, precies op de grens, de rivier de Olza liep midden door het stadje, de ene kant was Tsjechisch, de ander Pools. De godsdienst was voornamelijk protestants in tegenstelling tot het overwegend katholieke Polen. Ook was er voor de oorlog een grote Joodse gemeenschap. Al deze geografische, historische, religieuze en culturele invloeden hebben ertoe bijgedragen dat het een tolerant gebied was, ieders identiteit was beïnvloed en opgebouwd uit zoveel lagen. Het was een gebied waar mensen met verschillende talen, achtergronden en geloof elkaar ontmoeten in een open mentaliteit.

Tomasz vader werkte in een mijn, waar zijn werk bestond uit het gewonnen gas bruikbaar te maken. Zijn moeder werkte in een kleine ruime kruidenierswinkel, een mini supermarkt avant la lettre. Tomasz heeft een oudere zus en een jongere broer.

Hoe komt zo’n jongen zonder specifieke muzikale achtergrond op de weg die hij heeft gekozen. Hij voelde zich altijd tot muziek aangetrokken en als misdienaar in de kerk waar orgel gespeeld werd, dacht hij toen hij vijftien was, ik moet nu met de muziek beginnen, ’t is nu of nooit. Hij stapte op de organist Pan Zbyszek Foltyn af, de enige die hij kende die een ingang moet hebben tot de muziek en vroeg of hij hem niet kon leren spelen. De man keek geamuseerd en verbaasd naar de jongen, vroeg een week bedenktijd en na een week mocht Tomasz bij hem leren spelen, na de mis. De man speelde eigenlijk viool, en was niet opgeleid tot organist, maar was heel muzikaal en heel stimulerend voor de jongen. Het is zijn eerste leermeester geworden en meteen een goede, een die hem niet alleen technisch schoolde, maar aandacht had voor zijn groei in het leven en meteen al een soort van eerste mentor werd.

Hij legde een weg af van de secondary school naar de muziekschool in Krakow, om orgel te studeren, zonder familie en vrienden in een grote vreemde stad. Onderwijl studeerde hij literatuur op de universiteit. Die literaire keuze was misschien ook niet vreemd. Was het ouderlijk huis zonder muziek, wel waren er heel veel boeken. Zijn vader, net als zijn grootvader las heel veel. De erfenis van de grootvader bestond ook louter uit boeken. In Krakow leerde hij volwassen worden, had goeie leraren, niet alleen voor orgel, maar ook voor piano leren spelen. Een lerares, Celstyna Koziak had grote invloed op hem, een hele empatische vrouw met wie hij voortdurend converseerde, maar ook een hele goeie lerares in techniek en gevoel. Zij gaf hem dikwijls opdrachten die aan de grens van zijn mogelijkheden lagen, realiseerde hij zich later, het was een voortdurende uitdaging die grenzen te benaderen, sterker nog, er overheen te gaan, zijn grenzen te verleggen. Hij leerde in die fase ook voor publiek te spelen. Hij vertelde nog steeds met haar in contact te zijn en haar regelmatig op te zoeken als hij in Krakow is. Ook hier spreekt hij van een master, of zoals hij haar aanspreekt: Madame Professor.

Dat zou karakteristiek zijn voor al zijn latere masters, het waren muziekleraren in het leven. Dat heeft constant zijn nieuwsgierigheid gevoed en hem gedreven over de grenzen heen te gaan. Het kind van de grens liet zich niet tegenhouden. Het is niet zo verwonderlijk dat hij in de Piano Etudes op mijn pad is gekomen, of misschien toch wel, want wat is de rol van het toeval nu eigenlijk.

foto: Marta Golebiowska